Hoe moet je munten schoonmaken?
Een metaaldetector kopen is gelukt en nu heb je een eerste mooie bodemvondst gedaan in de vorm van munten cq penningen. De munten kun je tijdens je zoektocht beter gelijk in een zogenoemde coinpad stoppen om ze mooi te houden. Het eerste wat je thuis wilt gaan doen is waarschijnlijk het schoonmaken en behandelen van je vondst. Je zult jezelf de vraag moeten stellen waarom je een munt schoon wil maken en met welk doel. Wil je het muntstuk kunnen determineren of wil je dat het muntstuk er weer mooi uit komt te zien? Ga je bijvoorbeeld zonder erover na te denken oude muntjes schoonmaken op de verkeerde manier, dan kunnen er krassen ontstaan of kan het metaal worden aangetast wat het uiterlijk van de munt niet ten goede komt. Pas dus altijd op met het schoonkrabben van munten met corrosie en/of het behandelen met een zuurbevattend middel. Je kunt er ook voor opteren de munt in de huidige staat te laten, wat voor sommigen ook zijn charme heeft.
Welke behandeling moet je gebruiken?
Ieder soort metaal heeft zijn eigen behandeling nodig, dus kijk goed per metaal wat de beste behandeling is. We leggen je uit wat de algemene reinigingsmethodes per metaal zijn zodat je de vondsten op een goede manier kunt reiniger.
Algemeen geldt “Munten schoonmaken met water en zeep”
Een van de meest veilige behandelingen is het schoonmaken van munten met water en zeep, gebruik makend van een zachte tandenborstel om krassen en verdere aantasting van het metaal te voorkomen. Wordt de munt niet schoon genoeg, dan kun je overgaan op andere methodes zoals het borstelen met een messing borstel), maar neem je tijd en ga niet overhaast met zuren in de weer. Kies je voor zuren, gebruik dan altijd een middel met een laag zuurgehalte en voer dit langzaam op indien nodig. Let wel, hoe hoger de concentratie zuur, hoe meer schade er op kan treden.
Maak altijd enkele foto’s van de penning voordat je gaat behandelen zodat je aan kunt tonen hoe de munt eruit zag (mochten er beschadigingen optreden tijdens het behandelproces). Om de munten schoon te maken kun je gebruik maken van dunne handschoenen (latex, nitril etc.), maar dit hoeft niet. Pak de munt aan de rand vast (gebruik geen metalen pincet i.v.m kans op beschadiging!). Zet de kraan aan of maak een sopje en borstel zachtjes het vuil en/of corrosie van de penning. Spoel regelmatig de munt af onder stromend water of (wanneer je over hard water beschikt) gedemineraliseerd water. Gedemineraliseerd water (verkrijgbaar in de supermarkt) is beter dan leidingwater, want dit voorkomt kalkvlekken. Daarnaast zit er in leidingwater chemicalien zitten die op langere termijn schade aan het metaal kan veroorzaken. Heb je gewerkt met zuur om de munten te reiningen, spoel dan meerdere keren af met gedemineraliseerd water. Je kunt de kleine corrosiedeeltjes ook met perslucht wegblazen, maar let er op dat je deze niet inadement.
1 – Gouden munten schoonmaken
Puur gouden voorwerpen worden niet aangetast door corrosie omdat puur goud niet corrodeert. Mocht er vuil aanwezig zijn, dan kun je de bodemvondst schoonmaken met water, zeep en een zacht borsteltje. Gouden munten daarentegen bevatten vaak een legering van goud en zilver. Optisch kan de munt er dan ook nog goed uitzien, maar er kan woel sprake zijn van kleine aantastingen (zoals kleine scheurtjes) veroorzaakt door corrosie in de bodem. Heb je dunne munten, behandel deze dan altijd voorzichtig en oefen niet teveel druk uit. Lees hier meer over gouden munten schoonmaken.
2 – Zilveren munten schoonmaken
Zilveren voorwerpen kunnen corroderen. Ze kunnen worden ontdaan van corrosie door gebruik te maken van een zuur, zoals bijvoorbeeld citroenzuur. In zilveren munten wordt vaak een koperlegering toegepast. Ook hier geldt, zie je op zilveren munten kleine scheurtjes en/of is je munt erg dun, maak dan heel voorzichtig de penning schoon. Lees hier meer over zilveren munten schoonmaken.
3 – Koperen munten schoonmaken
Voorwerpen van ongeleerd koper bezitten een rode kleur. Wordt koper gelegeerd met andere metalen, dan krijgt het andere eigenschappen. Brons is bijvoorbeeld een legering van tin en koper (en eventueel met lood) waarbij de kleur kan variëren tussen rood/bruin tot geel. Messing is koper wat is gelegeerd met zink en bezit een geelachtige kleur. Een voorwerp wat bestaat uit koper met een lage dosering zink wordt ook wel Tombak genoemd en heeft een iets rodere kleur.
Bezit je koperen munten met een hoog koper gehalte (bijv. messing en brons) met lichte corrosie aanslag, reinig deze dan met een zuurhoudend middel. Is er een grotere corrosielaag aanwezig, behandel deze dan niet met een borstel. Ben je munten met een koperlegering aan het schoonmaken en verandert de kleur (bijv. van licht groen naar donkergroen of van groene naar rode corrosie), stop dan met het schoonmaken op de betreffende plek. Gebruik voor precieze plekken een houten prikkertje waarmee je met een zijwaartse beweging de corrosie eraf drukt. Maak in ieder geval geen neerwaarts drukkende of schurende beweging. Lees hier meer over koperen munten schoonmaken.
Het schoonmaken van metalen met overige legeringen
Voorwerpen van tin of lood schoonmaken
Vind je producten die gemaakt zijn van tin of lood, dan kun je deze beter niet reinigen met zuren. Tin heeft vaak een legering met lood, waarbij beide metalen een wit-grijze kleur hebben. Deze metalen zijn onedel. Tevens reageren deze metalen sterk met zuren, dus voorwerpen van lood/tin kunnen het beste niet op deze manier gereinigd worden. Komt het metaal namelijk in aanraking met zuur, dan lost het snel op. Maar ook het schoonmaken met water, zeep en een borsteltje kan een onbevredigend resultaat opleveren, want het zachte metaal kan snel beschadigen.
Voorwerpen van ijzer schoonmaken
Ijzer is een hard metaal met magnetische eigenschappen en wit van kleur. Je kunt aanwezige corrosie op ijzeren voorwerpen verwijderen met een zuur (mits er nog ijzer aanwezig is) of op mechanische wijze zoals borstelen. Is er geen ijzer meer aanwezig (controleren met een magneet), dan kun je alleen nog maar borstelen en hopen op een goed resultaat.
Voorwerpen van zink schoonmaken
Zinken voorwerpen zijn onedele metalen met een grijs-witte kleur. Is er op deze metalen corrosie aanwezig, behandel ze dan met een zwak zuur. Zorg wel altijd voor een korte behandeling met een lage concentratie zuur. Doe je dit niet, dan kan het metaal op gaan lossen. Ben je klaar met de behandeling, dan zul je zien dat het metaal weer iets van kleur verandert omdat er automatisch weer een laagje corrosie ontstaat.
Voorwerpen van nikkel schoonmaken
Een van de sterkte metalen is nikkel. Dit metaal bezit magnetische eigenschappen, corrodeert bijna niet en is wit van kleur. Qua reinigingsmethodes kun je dezelfde methodiek gebruiken als bij ijzer.